Etxeko lanak

ATARI GISA

Euskaltzaindiko Argitalpenen batzordea Uribeko Etxebarrin (Bizkaia) bildu zen 1985eko irailaren 26an eta erabaki garrantzitsu hau hartu zuen,(emendiozkoa) hots, «Onomasticon Vasconiae» izeneko liburu-bilduma sortzea,(konpletiboa) bertan toki-izen eta pertsona-izenei buruzko ikerlanak agertzeko.(helburuzkoa)

Erabaki hori hartzean(denborazkoa) Euskaltzaindiak badaki hasierako bere egitas­moei lotzen dela(konpletiboa). Horretzaz jabetzeko (helburuzkoa) aski da 1920ko Barne Araudiak dioena(erlatiboa) gogoratzea(konpletibo). Araudi honetan Iker saileko batzordeen artean honako hau dator(bakuna): «Iztegia atontzeko (helburuzkoa)batzorde batek toki ta giza-izenak bilduko ditu» (Barneko Araudia I, 2).

Ezagunak dira Eleizalde jaun euskaltzainak RIEV-en agertu zituen toki-izenen zerrendak(erlatibozkoa). Eta hil zenean (denborazkoa) (1923) izen-bilketa joria utzi zuen Eusko Ikaskuntzaren artxibategian argitara gabe(bakuna). Haren ondoren Bonifazio Etxegarai euskaltzain jaunak ere alor honekin zerikusi duten (erlatibozkoa) txosten baliotsuak argitara zituen Euskera agerkarian.

Gero, ordea, gerla ondoko garaian Euskaltzaindiak zeregin premiatsuene­tara(alderaketa) bildu beharra izan du, eta hori ere bere ahalbideek uzten zioten heinean(emendiozkoa). Baina gaur, berriz ere eta gogotsu, bere eginbide eta asmo nagusietara itzultzen da(bakuna). Eta zorionean eremu honetan ikerlariak ere badirenez gero,(kausa) horien emaitzak bultzatu eta aitzinatzeko(helburuzkoa eta emendioa), liburu-sorta berri honi hasiera eman nahi izan dio.

Toki-izenek eta pertsona-izenek argi handia egotz dezaketela(konpletiboa) euskara sustraitik aztertzeko (helburuzkoa) ez du inork zalantzan jarriko. . Ongi etorriak izan bi­tez, bada, ikertzaile eta biltzaileak, bai lehengo paper zaharrak eta bai gaur­ko hiztunen ezpainak jakin-iturritzat dauzkatenak.(erlatiboa eta emendioa)

Eta hemen zilegi izan bekit azkenengo hauentzat, eta batez ere bat-bateko biltzaile direnentzat(erlatiboa eta emendiozkoa), ohar bat egitea, noraezeko eta behar-beharrezkoa baita(kausazkoa): bilketa-lana fidagarria izango baldin bada(helburuzkoa), aurreiritziak alde batera utzi behar direla. Hitzak, alegia, zehatz-mehatz eta diren bezala (modua)jaso behar direla(konpletiboa), eta ez guk nola beharko luketen uste bezala(modua eta emendiozkoa). Iturriko ura lohitua es­kaintzen baldin badigute,(baldintzazkoa) ez du ezertarako balio.

Kondaira lekuko, euskaldunak mendeetan zehar beste hizkuntza eta he­rri askorekin harremanetan izan dira(emendiozkoa) (zeltak, erromatarrak, arabiarrak, lati­netik sortutako hizkuntzak,(erlatiboa) etab.); guzti horien arrastoak izenetan egotea(konpletiboa) ez da harritzekoa eta horrek ez gaitu bat ere lotsatu behar.(emendiozkoa)

Datuak leialki biltzen eta ematen direnean(denborazkoa), orduan, eta orduan bakarrik, egin ahalko dugu jakintzak eskatzen duen bezalako azterketa-lana(konparatiboa). Eta horrelako azterketek ustekabeko aurkikunde pozgarri eta miraritsuetara era­man gaitzakete.(emendiozkoa)

Gainerakoan, gauza jakina da Onomastika saila bi azpisailetan sailkatu ohi dela(konpletiboa): giza-izenak eta toki-izenak; baina, azken finean, bata eta bestea estu erlazionaturik daude elkarrekin, eta gure liburu-bilduman biek dute sa­rrera.(emendiozkoa)

Aitortu behar dut, azkenik, aparteko modu batean begiko dudala(konpletiboa) gure bildumako lehen seme hau Iruñerriko azterketa delako(kausazkoa), hots, euskara lur azalean daraman eskualdekoa(erlatioboa). Euskara ez da han hil zaharra. (bakuna) Beronen agerbideak usu, ugari eta garden azaltzen dira, Jimeno Jurio jaunaren lanak frogatzen duen bezala(moduzkoa). Zinez, adurrik hoberenaz itsasoratzen da gure ontzia!(harridurazkoa).

PERPAUSEN SAILKAPENA 
● Artxibategian lanean ari den Peru Markiz historialari eta artxibazainari zor diot orain​aztertuko dudan kaierraren ezagutza. Elkartua, menpekoa eta denborazkoa 
● Aurkitu, artxibategiko goi mailako teknikaria den Miren Minak aurkitu zuen, agiri batzuk antolatzen ari zen denboran. Elkartua, menpekoa, denbora
 ● Azalak eta hogeita lau orrialde ttikik osatzen dute ikergai hartuko dudan ​koadernottoa. Elkartua, menpekoa, erlatiboa
 ● Katalogo zenbakia ondoko hau da,​ Bakuna 
● Norbaitek esku artean erabili eta gauzak bertatik bertara ikusi nahi baditu: AO, UA, 139. Elkartua, juntadura, emendiozkoa 
● 1994an argitaratutako doktore tesian Iruñerriko herri horretako izen batzuk aztertu nituen, eta ​Peruk hori jakinki eta nitaz oroitu, koadernottoa bere eskuetara iritsi zelarik. Perpaus osoa elkartua, juntadura eta emendiozkoa da. 1.zatia, elkartua, menpekoa eta denborazkoa dugu, 2.zatia elkartua menpekoa eta moduzkoa 
● Ni iruindarra izateak ere, hots, aldameneko izateak ere eragina izan duke billabarraren erabakian. Elkartua, juntadura, kontzesiba 
● Hala uste dut. Bakuna
 ● Era batera izan edo bestera, eskerrak ematea besterik ez zait gelditzen, Elkartua, juntadura, alborakuntza 
● Hari eta Miren Minari, egindako mesedearen ordainetan, nahiz eta mesedeek ardura lana ekartzen duten bizkarrean. Elkartua, menpekoa eta kontzesiboa 
● Zernahi gisaz, ez beza inork pentsa euskaraz idatzitako dokumentua dugula hau; zorte ona izan dugu kausitzearekin, egia, baina ​adurrak, nonbait, ez zuen nahi administrazio esparrukotzat aitor daitekeen idazkia euskaraz izkiriaturik egon zedin. Elkartua, juntadura eta aurkaria 
● Damurik, holakoen behar gorrian baikaude; ondoko batean izan beharko! Elkartua, juntadura, alborakuntza
 ● Nolanahi ere, garrantzi handiko dokumentua dugu hau, bi arrazoi nagusirengatik: Iruñerriko herria XIX. gizaldian euskalduna zela idarokitzen duelako lehenik​, hitzez hitz eta argiki erraten ez bada ere, eta bertako hizkeraren berri zerbait jakiteko lanabes oraingoz bakarra delako ​ondoren. Elkartua, menpekoa, kausazkoa
 ● Hirugarren alderdi aldekoa dokumentazioan geroago azaltzen zaizkigun zenbait leku izen itxuratxarturen etorkia garbiago ikusteko aukera eskaintzea​da, Elkartua, menpekoa, konpletiboa
 ● Etimologia azalpenak ematerakoan datu zaharrak, izenen antzinako aldaerak, urrearen parekoak izaten baitira,​altxor handia. Elkartua, menepekoa, kausa

POLITIKA ETA USTELKERIA

    Gaur egun zoritxarrez pil pilean dugun gaia politika sortarazten duen ustelkeria da. Nahiko gai konplexua da, batez ere kontuan hartzen badugu hiritar eta erakunde demokratikoengan sortzen  duen egonezina eta kezka. Nahiz eta kurtsoak eta bilerak antolatu endekatze honen aurka lan egiteko, honekin bukatzea uste baino zailagoa dela ikusten ari gara. Botereak etikoa dena ahaztu eta ustelkeria zuzenean bideratzen gaitu?

    Hasteko, egia da, kanpaina politiko guztiak gizartearen hobekuntza proposatzen dutela, baina ideia haiek akabu eramaten dituztenak oso gutxi dira, inork ez , ez esateagatik. Talde bakoitza bere ideologiaren arabera asmo ezberdinak ditu baina botoak irabazteko faltsuak diren konpromisuekin gezurtzea ez zait zuzena iruditzen. Hemen barnean sartzen dira morala eta etika kontzeptuak, norbera badaki ongia eta gazkiaren arteko aldeak ,baina, bakoitzak erabakiko du nola jokatu eta haren kontzientzarekin lasai badago.

     

    Honekin jarraituz, bigarrenik, benetako arazoa boterean dago, horrek egiten du politikariek oker jokatzea eta ustelkerian murgiltzea. Boterea ez da gotiki bera datorren zerbait, denok nahi dugu boterea izan edo eskuratzea. Honek bazter guztietara doaHala izanik, botere harremanez inguraturik gaudela esan dezakegu gure eguneroko bizitzan; lanean, etxean, eskolan… Botere mundua mugitzen duen potentziarik handiena da, kontrola edukiz gero, ez da zergatik txarra izan behar, arazoa dator, boterera iristen direnak itsutzen dira eta hasiera batean hitzeman

dutena bigarren plano batera pasatzen da automatikoki.

   Bestalde, gauza guztiekin gertatzen den bezala, orokortzea ez da bidezkoa. Badaude politikariak  haien partiduak  modu zuzen batez eramaten dutela. Markel Olano Gipuzkoako ahaldun nagusiaren iritziz “Politika eta ustelkeriaren artean egiten den lotura hautsi nahi dugu” . Pertsona gehienek uste dute politiko guztiek errege bezala bizi direla modu eroso eta erraz batean, besteetatik aldenduz. Baina gizon honek dioen bezala, jende arrunta dira guztion izaera berdinarekin , herrian jaioak eta herriari ardura eman nahi diote. Olano bezala, badira beste politiko asko borrokatzen dutenak haien irudia garbi manten dadin.

Azkenik eta laburbilduz, botere nahia denok dugu, txarra da menpekotasuna ematen denean ahazten zaigulako gizaki guztiak berdinak garela. Horrela izanik, pribilegioa ematen boterea usteltzen du. Menpekotasun hori, bestea manipulatzen lortzen da, hau da, poltikariek “diskurtso politekin” gehienetan egiten dutena.

DESKRIBAPENAK

Pertsona:

Deskribatuko dudan pertsona nire arreba da. Julia du izena eta 11 urte ditu, 3 urte zituela Guinea Ecuatorialetik etorri zen. Bera beltzarana da, hile beltz kizkurra darama, ardi baten antzekoa eta gehienetan lotuta eramaten du. Bestetik, begiak, ezpainak bezala oso handiak ditu eta sudurra nahiko berezia da, txikia eta hezur gabekoa baita. Altuera dela eta, izugarri neurtzen du bere adinerako, gainera argala da, beraz saskibaloira jolasteko perfektua da. Anka zaurituta dauka, txikia zenenan erre zelako, beraz eskuineko anka oso ahula du. Hala ere, ederra dela esan behar dut.

Izaera aldetik, oso neska lasaia da, baita ahalketia ere. Juliak nahiko inuzentea da eta beti despistean dabil. Nahiz eta arduratsua izatea saiatu, fundamentu gutxikoa da. Amak batzuetan errieta botatzen dio piska bat gezurtia delako zerbait ongi egiten ez duenean. Dena den, oso ume ona da, bere laguntza emateko beti prest dagoena

Herria:

Deskribatu behar dudan herria Barañain da. Barañain Nafarroan dagoen herri nahiko handia da, 21.500 biztanle ingururekin. Bi zatitan bereiz dezakegu, alde zaharra dena, eta zonalde berria etxe handiagoekin. Zonalde berri hortan laku handi eta polit bat dugu, non zuhaitzez eta bankuz beteriko ibilaldi bat dagoen. Hondoan jolastoki bat dado, umeak beti jolasean ikus ditzazkegu. Zonalde berri horretan dauden etxeak oso handiak eta politak dira, gehienak txaletak dira. Hortik gertu Barañaingo auditorioa dugu, nahiko famatua dena,bertan hainbat ekitaldi egiten direlako. Bestalde, herri honetara sartzean rotonda bat dugu, “Barañain” ipintzen duen kartel handi batekin, ongi etorria emateko. Alde zaharra honetan, guztiak solairuak dira eta herriaren erdialdean gutxi gorabehera, Barañaingo Udala dugu. Azkenik, Lagunak dugu, Barañaingo kirol kluba. Zenbait sailak ditu, eskubaloiarena, futbolenak ego igerilekua.

JANZKERAREN DESKRIBAPENA

Gaurko deskribapenean Leireri buruz hitz egingo dizuet. Leire 20 urte ditu eta betidanik lagunak izan gara. Neska pinpirina da eta apaintzea asko gustatzen zaio. Hori dela eta, jantzizain pertsonala du, arropa eta gehigarri anitzekin. Hala ere, egunerokoan eroso egoteari lehentasuna ematen dionez, nahiko sinple janzten da; kamiseta, bakero batzuk eta kirol oinetakoak. Neguan, berokia eta bufanda beti janzten ditu, txano polit batekin.

Asteburua iristerakoan, gehiago prestatzea gustatzen zaio, alkandora marradun eta loredun askorekin, praka moderno batzuekin konbintauz. Gainera, kiroletako oinetakoak alde batera utzi eta zapata takoiduna erabiltzen du askotan. Bestalde, parranadaz ateratzen denean, bere estiloa mugara darama, soineko dotore batekin, batez ere gorputz enbor osoa estaltzen duena, edo bestela, traje beltzak eramatea gustoko du. Leire oso neska apainatua da, bere jantzi propioak konpontzen ditu eta azpildura hartu behar baldin badu, ez du arazorik.

Modari hainbeste garrantzia eman arren, mendi arropa eta kirol arropa ugari ditu ere, lehen aipatu dudan bezala, eroso egoteari hainbeste garrantzia ematen dionez, baliabide egokienak iruditzen zaizkio.

KONTAKETA

Egun batean, ordenagailuan  nintzela, gurasoak opari batekin etorri ziren. Ilusio handiarekin, paketea ireki eta desiatzen nuen Iphone 6a eta zira urdina oparitu zidaten.  Arratsalde osoa mugikorrarekin jolasean ibili nintzen eta aplikazio franko aurktiu nituen. Xerrikume irudia zuen bat deskargatu nahi nuenan sosak eskatzen zituela konturatu nintzen, beraz beste aukera batzuk aztertu nituen. Doain zen beste bat deskargatu nuen, nahiko bitxia zena, bat-batean lasterka zegoen aingeru eri bat  agertzen baitzen. Aingeru horrek, lanabesak eskatzen zituen talo bat prestatu nahian. Oso arraroa iruditu zitzaidanez jolasa ezabatu nuen. Geroago, kalera atera nintzen lapitz bat erosteko, baina horretan nintzela zutik zegoen gizon urdinkara denda ondoan topatu nuen, itxura onik ez zuen, eri zirudien, beraz, poltsikoan nituen eskularruak jantzi eta etxera bueltatu nintzen.

TXOKOLATEZKO BIZKOTXOA

OSAGAIAK:

• Yogurta
• 3 ontzi irina
• 2 ontzi azukre
• 3 arrautza
• Olio goilarakada
• Legamia
• Txokolatezko tableta

PROZEDURA:

Txokolatezko bizkotxo bat egiteko, lehenengo urratsa, katilu handi batean hurrengo osagaiak botatzea da: yogurta bat eta yogurtaren ontzia neurgailutzat erabilita 3 ontzi irina, 2 ontzi azukre eta 3 arrautz botako ditugu.

Jarraian, olio goilarakada bat gehituko diogu eta legamia. Osagai guztiak irabiatuko ditugu, masa homogeno bat gelditu arte. Bigarren urratsa, txokolatea ur irakinetan sartu urtu arte.

Azkenik, txokolatea prestatu dugun masarekin nahastu eta 200º-z labean sartuko dugu ordu terdiz. Aurkezteko momentuan, prestatuago gelditzeko, bestelako elikagaiak sartu ditzazkegu, hala nola, esnegaia, lakasitoak… etab.